Czas wzmo­żo­ne­go niepokoju

Prze­czy­ta­łam ostat­nio u Kata­rzy­ny Czaj­ki-Komi­niar­czuk, że w Pol­sce nie ma jesz­cze woj­ny, ale jed­no­cze­śnie – nie żyje­my już w cza­sach poko­ju. Jeste­śmy więc gdzieś pomię­dzy, w cza­sach nie-pokoju.

Zga­dzam się z tym, choć nie do koń­ca. Bo sama odczu­wam nie­po­kój już od wie­lu lat, a Rosyj­ska agre­sja na Ukra­inę spra­wi­ła, że stan ten stał się bar­dziej odczuwalny.

Dzi­siej­szy Dyr­dy­mał nie będzie trak­to­wał o woj­nie i o poli­ty­ce, bo nie jestem odpo­wied­nio wykwa­li­fi­ko­wa­ną oso­bą, by pisać o takich rze­czach. Zamiast tego opo­wiem o tym, co prze­ży­wa­łam pod­czas ostat­nie­go mie­sią­ca. Bo tyl­ko z takiej, wła­snej per­spek­ty­wy, mogę opo­wia­dać o cza­sach nie-poko­ju, w któ­rych przy­szło nam wszyst­kim żyć.

PS. Wpis ilu­stru­ją zdję­cia, któ­re zro­bi­łam pod­czas poby­tu w Char­ko­wie, w 2018 roku.

Kolekcjoner konserw

Kie­dy pierw­szy raz bali­ście się, że wybuch­nie wojna?

Ja jesz­cze w przed­szko­lu. Pamię­tam to do dziś. I pamię­tam, że bałam się wte­dy tego, że moje­go Tatę „wezmą do woj­ska”, i że zgi­nie tak samo, jak moi pra­dziad­ko­wie w cza­sie II Woj­ny Światowej.

Dopie­ro wie­le lat póź­niej odkry­łam, że te moje dzie­cię­ce oba­wy były zupeł­nie bez­pod­staw­ne, bo tam­ta woj­na nas, Pola­ków, bez­po­śred­nio nie doty­czy­ła. To, co pamię­ta­łam z dzie­ciń­stwa było bowiem Woj­ną w Bośni i Hercegowinie.

Po raz dru­gi wybu­chu woj­ny zaczę­łam się bać w 2010 roku. Zaraz po Kata­stro­fie Smo­leń­skiej, kie­dy jesz­cze nie było wia­do­mo, cze­mu samo­lot się roz­bił i tu i ówdzie sły­sza­łam suge­stie, że może to wca­le nie był wypa­dek, tyl­ko celo­we dzia­ła­nie Rosjan. Pierw­szy krok ata­ku na Polskę.

Poszłam wte­dy do skle­pu i kupi­łam tyle kon­serw, ile byłam w sta­nie unieść. By mieć co jeść na wypa­dek, jak­by wybu­chła wojna.

I choć woj­na nie wybu­chła, a zgro­ma­dzo­ne kon­ser­wy po pew­nym cza­sie zosta­ły zje­dzo­ne – to stan nie­po­ko­ju, któ­ry wte­dy poczu­łam, do tej pory nie opu­ścił mnie całkowicie.

Do kolek­cjo­no­wa­nia kon­serw powró­ci­łam w 2014 roku, kie­dy Rosja zaata­ko­wa­ła Krym. Naj­bar­dziej prze­ra­ża­ło mnie wte­dy nie tyle samo dzia­ła­nie Rosjan, co spo­sób, w jaki na wszyst­ko zare­ago­wał świat zachod­ni. Lub prę­dzej brak jakiej­kol­wiek reak­cji, bo dzia­ła­nia poli­ty­ków ogra­ni­czy­ły się wte­dy nie­mal tyl­ko i wyłącz­nie do wyra­ża­nia obu­rze­nia w prze­mó­wie­niach i social-mediach.

Bałam się wte­dy, że Putin nie zatrzy­ma się na Kry­mie, tyl­ko dopie­ro na nie­miec­kiej gra­ni­cy. I że NATO oraz inni sojusz­ni­cy Pol­ski zacho­wa­ją się tak samo, jak w 1939 roku, czy­li nie kiw­ną nawet pal­cem, by nam pomóc.

Na szczę­ście woj­na się wte­dy nie zaogni­ła. Jed­nak moje poczu­cie nie­po­ko­ju – dalej nie spa­dło do zera.

Jak się oka­zu­je, do odczu­wa­nia nie­po­ko­ju wca­le nie potrze­ba kon­flik­tu zbroj­ne­go. Rzą­dy PiS-u spra­wi­ły, że od kil­ku lat nie­ustan­nie pil­nu­ję, by moja kolek­cja kon­serw była zawsze kom­plet­na. I nawet – nie­znacz­nie ją roz­sze­rzy­łam. Powód? Boję się, że poli­ty­cy będą szczuć Pola­ków na sie­bie tak bar­dzo, że w koń­cu rzu­ci­my się sobie do gar­deł. Że w naszym kra­ju wybuch­nie woj­na domo­wa. Cza­sem mar­twię się o to bar­dziej, a cza­sem mniej, ale nie potra­fię się od tego lęku cał­ko­wi­cie uwolnić.

Nowych konserw chyba mi nie trzeba

24 lute­go 2022 roku, kie­dy Rosja zaata­ko­wa­ła Ukra­inę, nie poczu­łam więk­sze­go poczu­cia niepokoju.

Tym razem atak nie nastą­pił nagle. O tym, że Rosja­nie szy­ku­ją się do cze­goś takie­go, mówi­ło się już od jakie­goś czasu.

Zupeł­nie inna była też reak­cja zacho­du, któ­ry tym razem nie ogra­ni­czył się do pustych słów. Wie­le kra­jów wysy­ła­ło na Ukra­inę broń i amu­ni­cję. A to dawa­ło nadzie­ję, że zaata­ko­wa­na Ukra­ina nie będzie musia­ła wal­czyć z Rosją sama.

W Kra­ko­wie czu­ło się wte­dy pierw­szy powiew wio­sny (po raz pierw­szy w tym roku, wyszłam na pole bez czap­ki). A ja zamiast zwy­kłe­go dnia w pra­cy mia­łam warsz­ta­ty z komu­ni­ka­cji mię­dzy­ludz­kiej. Nie sie­dzia­łam więc przy kom­pu­te­rze i nie mia­łam cza­su na śle­dze­nie new­sów i przej­mo­wa­nie się tym, co dzie­je się za naszą wschod­nią granicą.

W prze­rwie, w trak­cie szko­le­nia, wysko­czy­łam do pie­kar­ni kupić pącz­ki (to prze­cież był Tłu­sty Czwar­tek!). Kie­dy wra­ca­łam ze skle­pu, zadzwo­ni­ła do mnie Sio­stra i zaczę­ła mnie wypy­ty­wać, jak się czu­ję i czy wszyst­ko u mnie w porząd­ku. Nie rozu­mia­łam, cze­mu zada­je mi takie pyta­nia, więc Ela dopre­cy­zo­wa­ła, że prze­cież Rosja zaata­ko­wa­ła Ukra­inę, i że pomy­śla­ła, że może mnie to mar­twić (bo ją mar­twi­ło to strasznie).

Odpo­wie­dzia­łam jej to, co napi­sa­łam wyżej, o wspar­ciu państw zachod­nich. I jed­no­cze­śnie zro­bi­ło mi się tro­chę głu­pio, że pięk­na pogo­da oraz warsz­ta­ty pochło­nę­ły mnie tak bar­dzo, że zupeł­nie zapo­mnia­łam o odczu­wa­niu niepokoju.

Po prze­rwie mia­łam na warsz­ta­tach wyko­nać zada­nie, któ­re pole­ga­ło na tym, że podzie­li­li­śmy się na dwiu­oso­bo­we gru­py i naj­pierw jed­na oso­ba z pary musia­ła przez dwa­na­ście minut bez prze­rwy mówić (cokol­wiek, na dowol­ny temat), a dru­ga tyl­ko jej słu­chać, bez wypo­wia­da­nia ani jed­ne­go sło­wa, a potem role się zmie­nia­ły (ćwi­cze­nie jest napraw­dę faj­ne, więc jeśli macie z kim, to pole­cam wam też raz na jakiś je czas wykonać).

Na począt­ku byłam oso­bą, któ­ra mówi­ła. Opo­wie­dzia­łam więc o mojej wcze­śniej­szej roz­mo­wie z Sio­strą, o tym, że Rosyj­ska agre­sja na Ukra­inę mnie nie mar­twi, i że bar­dziej bałam się kil­ka lat wcze­śniej, kie­dy Ruscy prze­ję­li Krym, a resz­ta świa­ta mia­ła to w nosie.

Spoj­rza­łam na zega­rek. „Ojej, minę­ła dopie­ro minu­ta ćwi­cze­nia!” – stwier­dzi­łam z roz­pa­czą i zaczę­łam gadać o innych, mało istot­nych spra­wach (serio, pro­wa­dze­nie przez dwa­na­ście minut mono­lo­gu wca­le nie jest takie pro­ste, jak mogło­by się wydawać!).

Kie­dy role się odwró­ci­ły oso­ba, z któ­rą byłam w parze, tak­że opo­wie­dzia­ła o tym, jakie uczu­cia u niej wywo­łu­je atak Puti­na na Ukra­inę. Ona przej­mo­wa­ła się dużo bar­dziej ode mnie. Mówi­ła, że razem z mężem zebra­ła wszyst­kie waż­ne doku­men­ty w jed­nej tor­bie – tak, by mogła je ze sobą szyb­ko zabrać, na wypa­dek, jak­by woj­na dotar­ła do Pol­ski i trze­ba było ucie­kać z kra­ju. Opo­wia­da­ła o tym, że już od wie­lu dni nie śpi spo­koj­nie i o stra­chu, któ­ry odczu­wa teraz pomi­mo tego, że rano zaży­ła środ­ki uspokajające.

Warsz­ta­ty się skoń­czy­ły, a moje poczu­cie nie­po­ko­ju cią­gle pozo­sta­wa­ło na niskim poziomie.

Mia­łam skie­ro­wa­nie na szcze­pie­nie prze­ciw­ko Covid-19, na daw­kę przy­po­mi­na­ją­cą. Pla­no­wa­łam zaszcze­pić się dopie­ro w oko­li­cach kwiet­nia, bo pod koniec zimy zawsze mam obni­żo­ną odpor­ność, więc nie chcia­łam jej dodat­ko­wo osła­biać szcze­pion­ką. Stwier­dzi­łam jed­nak, że w obec­nej sytu­acji trud­no prze­wi­dzieć, co przy­nie­sie jutro, i że lepiej nie odkła­dać tego szcze­pie­nia na później.

Uda­ło mi się zapi­sać na szcze­pie­nie tego same­go dnia. A po powro­cie do domu – czę­ścio­wo od szcze­pion­ki, a czę­ścio­wo pew­nie od nad­mia­ru wra­żeń – byłam tak zmę­czo­na, że od razu poło­ży­łam się spać. Bez spraw­dza­nia new­sów doty­czą­cych sytu­acji w Ukrainie.

Z wizytą u fryzjera

W pią­tek pra­co­wa­łam w domu, przy włą­czo­nym radiu, z któ­re­go co chwi­la napły­wa­ły wia­do­mo­ści z Rosyj­skiej agre­sji na Ukra­inę. Po pra­cy stwier­dzi­łam, że radio mi nie wystar­czy i zaczę­łam wyszu­ki­wać infor­ma­cji o sytu­acji w Ukra­inie w inter­ne­cie. I nim się obej­rza­łam, wcią­gnę­łam się w doom­scrol­ling.

Choć może doom­scrol­ling nie jest tu do koń­ca dobrym okre­śle­niem, bo na tym pierw­szym eta­pie woj­ny wię­cej było infor­ma­cji, któ­re albo były na swój spo­sób zabaw­ne, bo przed­sta­wia­ły nie­udol­ność rosyj­skie­go woj­ska, albo przy­wra­ca­ły wia­rę w ludz­kość, bo poka­zy­wa­ły, że Rosja­nie nie chcą tak napraw­dę wal­czyć, albo dawa­ły nadzie­ję na to, że woj­na szyb­ko się skoń­czy, i że wygra­ją ją dziel­ni Ukra­iń­cy. Tyl­ko infor­ma­cje o dłu­giej na sześć­dzie­siąt kilo­me­trów kolum­nie rosyj­skich wojsk zmie­rza­ją­cych w stro­nę Kijo­wa budzi­ły praw­dzi­wy niepokój.

Chcia­łam pomóc uchodź­com z Ukra­iny, ale w spo­sób prze­my­śla­ny. Dla­te­go w week­end nie zro­bi­łam zaku­pów dla uchodź­ców. Stwier­dzi­łam, że to nie ma sen­su i lepiej prze­ka­zać pie­nią­dze bez­po­śred­nio na dedy­ko­wa­ną temu celo­wi zbiór­kę. Bo po pierw­sze – orga­ni­za­to­rzy takiej zbiór­ki będą lepiej ode mnie wie­dzie­li, jakie pro­duk­ty są potrzeb­ne, po dru­gie hur­to­wo będą w sta­nie zaku­pić takie rze­czy taniej i co za tym idzie – w więk­szej ilo­ści, a po trze­cie – będą mogli kupić towa­ry, któ­re są poza moim zasię­giem (takie, jak na przy­kład spe­cja­li­stycz­ne lekarstwa).

Oczy­wi­ście nie twier­dzę, że ci wszy­scy ludzie, któ­rzy w tam­ten week­end ogo­ło­ci­li pół­ki skle­po­we, postą­pi­li głu­pio. Po pro­stu chcę odno­to­wać, dla­cze­go ja nie zro­bi­łam cze­goś podobnego.

Chcia­łam jed­nak pomóc bar­dziej, ale jed­no­cze­śnie – zro­bić to na wła­snych zasadach.

W ponie­dzia­łek pode­szłam do zakła­du fry­zjer­skie­go, w któ­rym zawsze się strzy­gę, i gdzie pra­cu­ją głów­nie panie z Ukra­iny. Zwy­kle na dyżu­rze są dwie lub trzy fry­zjer­ki. Tym razem była tyl­ko jed­na. Kie­dy zapy­ta­łam, gdzie są jej kole­żan­ki, powie­dzia­ła ze łza­mi w oczach, że wró­ci­ły na Ukra­inę, do swo­ich rodzin.

Nie przy­szłam jed­nak w tam­to miej­sce tyl­ko po to, by pytać, co sły­chać. Poda­łam pani fry­zjer­ce kart­kę z moim nume­rem tele­fo­nu i powie­dzia­łam, że gdy­by ktoś uciekł z Ukra­iny i potrze­bo­wał noc­le­gu, to mam wol­ny pokój i mogę taką oso­bę przez jakiś czas przenocować.

Pani Ukra­in­ka wzru­szy­ła się jesz­cze bar­dziej i ja też poczu­łam, że łzy napły­wa­ją mi do oczu.

Uści­snę­ły­śmy się. Chcia­łam zro­bić jesz­cze wię­cej, pocie­szyć ją jesz­cze bar­dziej. Nie wie­dzia­łam jed­nak co powie­dzieć. Bo czy w takiej sytu­acji jakieś sło­wa mogą przy­nieść otuchę?

Konserwy to nie wszystko

Nie mar­twi­łam się, kie­dy Putin zaata­ko­wał Ukra­inę, bo kra­je zachod­nie nie zare­ago­wa­ły na tę inwa­zję obo­jęt­nie. Jed­nak po pierw­szych dniach po inwa­zji mój począt­ko­wy opty­mizm stop­niał. Poli­ty­cy gro­zi­li Rosji sank­cja­mi, ale jed­no­cze­śnie nikt nie kwa­pił się do tego, by napraw­dę je wpro­wa­dzić. Wyglą­da­ło więc na to, że zachód wes­prze Ukra­inę tak samo, jak wte­dy, kie­dy zaata­ko­wa­ny został Krym – czy­li jedy­nie słownie.

Cza­rę nie­po­ko­ju prze­la­ła moja Sio­stra, któ­ra w ponie­dzia­łek, nie­dłu­go po mojej wizy­cie u fry­zjer­ki, pod­czas roz­mo­wy tele­fo­nicz­nej zapy­ta­ła, czy mam ple­cak ucieczkowy.

Od 2010 roku kolek­cjo­no­wa­łam kon­ser­wy, ale o wspo­mnia­nym ple­ca­ku nigdy nie pomy­śla­łam. A prze­cież jego posia­da­nie było jak naj­bar­dziej sen­sow­ne. Bo jeśli musia­ła­bym szyb­ko ewa­ku­ować się z miesz­ka­nia, to raczej w kil­ka minut nie uda­ło­by mi się tych wszyst­kich kon­serw spa­ko­wać. O innych, potrzeb­nych rze­czach, nie wspominając.

Pyta­nie mojej Sio­stry było więc czymś, co prze­la­ło cza­rę nie­po­ko­ju. I co jed­no­cze­śnie spra­wi­ło, że od tam­tej pory, już nie doom­scrol­lo­wa­łam inter­ne­tu, tyl­ko zama­wia­łam w sie­ci ekwi­pu­nek do moje­go pla­ca­ka ucieczkowego.

Wie­dzia­łam, że pew­nie prze­sa­dza­łam, i że naj­praw­do­po­dob­niej taki ple­cak nigdy mi się nie przy­da. Tak samo, jak te kon­ser­wy, któ­re od lat kolek­cjo­nu­ję. Jed­nak kie­dy sły­sza­łam spe­cja­li­stów, któ­rzy mówi­li, żeby nie pani­ko­wać, bo Putin na pew­no nie zaata­ku­je Pol­ski, to ich sło­wa wca­le mnie nie pocie­sza­ły. Bo ci sami spe­cja­li­ści kil­ka tygo­dni wcze­śniej rów­nie pew­nie stwier­dza­li, że Putin na pew­no nie zaata­ku­je Ukrainy.

Złapało mnie

Po szcze­pie­niu cały czas czu­łam się osła­bio­na. Stres oraz doom­scro­lo­wa­nie inter­ne­tu do póź­nych godzin noc­nych tak­że dały mi w kość.

W pią­tek – tydzień i jeden dzień po przy­ję­ciu daw­ki przy­po­mi­na­ją­cej – zaczę­ło boleć mnie gar­dło, co w moim przy­pad­ku jest pierw­szym obja­wem zbli­ża­ją­ce­go się przeziębienia.

Oczy­wi­ście natych­miast pod­ję­łam wszyst­kie moż­li­we środ­ki zarad­cze. Dzię­ki temu w sobo­tę poczu­łam się lepiej i myśla­łam, że uda­ło mi się zga­sić cho­ro­bę w zarod­ku. Nie­ste­ty moje prze­ko­na­nie było błęd­ne i w nie­dzie­le obu­dzi­łam się cał­ko­wi­cie chora.

W ponie­dzia­łek zosta­łam w domu. Lekarz pod­czas tele­po­ra­dy zle­cił mi zro­bie­nie testu na koro­na­wi­ru­sa. Stwier­dzi­łam, że to zby­tecz­ne, bo mia­łam tyl­ko katar i kaszel, ale zgod­nie z prze­pi­sa­mi musia­łam się prze­te­sto­wać, więc to zrobiłam.

We wto­rek przy­szedł wynik bada­nia i ku moje­mu zasko­cze­niu oka­za­ło się, że jestem zara­żo­na Covid-19. Pech chciał, że tego same­go dnia ode­zwa­ła się do mnie pani fry­zjer­ka z pyta­niem, czy moja pro­po­zy­cja prze­no­co­wa­nia kogoś z Ukra­iny cią­gle jest aktu­al­na. Z bólem ser­ca musia­łam jej więc odmó­wić. I choć wie­dzia­łam, że nie byłam nicze­mu win­na, to jed­no­cze­śnie czu­łam, że zawiodłam.

Staram się nie nienawidzić

Covid prze­szłam dość łagod­nie – mia­łam katar i tro­chę kasz­la­łam (gar­dło już mnie nie bola­ło). Wcze­śniej nie­jed­no prze­zię­bie­nie spo­nie­wie­ra­ło mnie bardziej.

Posta­no­wi­łam jed­nak, że wyko­rzy­stam cho­ro­bo­we, któ­re dosta­łam tak, jak nale­ży, czy­li głów­nie na leże­niu w łóż­ku, bez wyrzu­tów sumie­nia, że mar­nu­ję w ten spo­sób czas. Spa­łam więc nie­mal tak czę­sto, jak mój kot – drzem­ka po śnia­da­niu, po dru­gim śnia­da­niu i oczy­wi­ście, obo­wiąz­ko­wo – po obiedzie.

Stwier­dzi­łam, że przy oka­zji zro­bię sobie też wol­ne od kom­pu­te­ra. Nie­ste­ty nie potra­fi­łam odciąć się od świa­ta cał­ko­wi­cie i cią­gle słu­cha­łam radia i prze­glą­da­łam social-media w telefonie.

Napły­wa­ją­ce do mnie wia­do­mo­ści z jed­nej stro­ny napa­wa­ły opty­mi­zmem, bo Ukra­iń­cy dziel­nie sta­wia­li czo­ła agre­so­rom, a świat w koń­cu zde­cy­do­wał się narzu­cić na Rosję sank­cje, z dru­giej nato­miast powo­do­wa­ły fru­stra­cję, bo cały czas wyda­wa­ło mi się, że Unia Euro­pej­ska i NATO, gdy­by chcia­ły, mogły­by zro­bić znacz­nie więcej.

Zupeł­nie ina­czej zaczę­łam też patrzeć na infor­ma­cje dobie­ga­ją­ce z samej Ukrainy.

W pierw­szych dniach inwa­zji współ­czu­łam zarów­no Ukra­iń­com, jak i Rosja­nom. Wszy­scy oni byli bowiem taki­mi samy­mi ofia­ra­mi zachłan­no­ści Puti­na. Potem jed­nak rosyj­ska tak­ty­ka wal­ki się zmieniła.

Pamię­tam z lek­cji histo­rii, że kie­dy w 1920 i potem w 1939 bol­sze­wi­cy zaata­ko­wa­li Pol­skę, to w oby­dwu przy­pad­kach rosyj­ska armia była zgra­ją bosych, głod­nych i upi­tych wód­ką ban­dy­tów, któ­rzy gra­bi­li, gwał­ci­li i mor­do­wa­li wszyst­kich, któ­rych spo­tka­li na swo­jej drodze.

Nie­po­ję­te i jed­no­cze­śnie prze­ra­ża­ją­ce jest dla mnie to, że po stu latach chy­ba jedy­ne, co się w tej kwe­stii zmie­ni­ło, to to, że rosyj­ska armia nie jest teraz bosa i może jest nie­co mniej pija­na, niż wcześniej.

I choć ze wszyst­kich sił sta­ram się nie czuć nie­na­wi­ści do Rosjan, to kie­dy czy­tam o bom­bar­do­wa­niach (czę­sto bom­ba­mi zabro­nio­ny­mi przez mię­dzy­na­ro­do­we kon­wen­cje), gwał­tach i mor­der­stwach lud­no­ści cywil­nej – nie potra­fię jej nie odczu­wać. Za każ­dym razem, kie­dy widzę zdję­cie wysa­dzo­ne­go w powie­trze ruskie­go czoł­gu lub inne­go wozu opan­ce­rzo­ne­go, to choć wiem, że w wyni­ku wybu­chu naj­praw­do­po­dob­niej zgi­nę­ły wszyst­kie oso­by jadą­ce w takim pojeź­dzie, myślę sobie wte­dy „dobrze wam tak, skur­wy­sy­ny!”. Nie czu­ję się z tego powo­du dobrze i wiem, że to nie­wła­ści­we, ale jed­no­cze­śnie – nie potra­fię już wykrze­sać z sie­bie choć odro­bi­ny współ­czu­cia dla Rosjan. Czy to czy­ni mnie złym człowiekiem?

Przebodźcowanie

Ponie­waż tak, jak pisa­łam wcze­śniej – nie­raz zda­rza­ło mi się mieć gor­sze prze­zię­bie­nia, niż to, któ­re mia­łam teraz, podej­rze­wa­łam, że być może wca­le nie mia­łam koro­na­wi­ru­sa. Sły­sza­łam z róż­nych źró­deł, że cza­sem testy na Covid-19 dają fał­szy­wie pozy­tyw­ny wynik i co wię­cej – że taki test może wyjść pozy­tyw­ny po szczepieniu.

Jed­nak kie­dy po dwóch tygo­dniach zwol­nie­nia lekar­skie­go wró­ci­łam do pra­cy, stwier­dzi­łam, że chy­ba jed­nak mia­łam koro­na­wi­ru­sa. Bo choć fizycz­nie czu­łam się dobrze, to mój umysł nie ogar­niał wszyst­kie­go tak, jak powinien.

Nigdy wcze­śniej nie czu­łam się w taki spo­sób. Maile, tele­fo­ny i wia­do­mo­ści na cza­cie w dziw­ny spo­sób mnie przy­tła­cza­ły. Mój mózg chy­ba nie był w sta­nie pora­dzić sobie z prze­twa­rza­niem wszyst­kich bodź­ców, któ­re do nie­go napły­wa­ły. To nato­miast wywo­ły­wa­ło u mnie dziw­ne poczu­cie sfru­stro­wa­nia i niepokoju.

Trud­no jest mi to do koń­ca opi­sać, ale to było mniej wię­cej takie uczu­cie jak wte­dy, kie­dy jest się w poko­ju peł­nym ludzi, każ­da z tych osób pro­wa­dzi roz­mo­wę na inny temat i nie wia­do­mo, kogo słuchać.

I choć w pra­cy mam teraz w mia­rę spo­koj­ny okres i nie dzie­je się abso­lut­nie nic, co mogło­by mnie zestre­so­wać, to ja czu­łam się zde­ner­wo­wa­na i wewnętrz­nie roz­trzę­sio­na. Dodat­ko­wo mia­łam ści­śnię­ty żołą­dek, nie potra­fi­łam wziąć głęb­sze­go odde­chu, a w gło­wie czu­łam taki ucisk, jak­bym mia­ła zało­żo­ną za małą czapkę.

Myśla­łam, że z cza­sem będzie lepiej, ale zamiast tego z dnia na dzień uczu­cia te coraz bar­dziej przy­bie­ra­ły na sile. W koń­cu dałam za wygra­ną i wczo­raj poszłam do leka­rza. Dowie­dzia­łam się, że mam sta­ny lęko­we i że takie rze­czy zda­rza­ją się po Covi­dzie. Na szczę­ście z cza­sem powin­ny minąć, ale nie wia­do­mo, kie­dy dokład­nie to nastąpi.

Dzień powszedni

Choć nad­miar infor­ma­cji mnie stre­su­je, to para­dok­sal­nie new­sy z Rosyj­skiej agre­sji na Ukra­inę spo­wszech­nia­ły mi tak bar­dzo, że nie­mal zupeł­nie prze­sta­łam się nimi przej­mo­wać. Jestem wręcz zszo­ko­wa­na tym, jak szyb­ko moje emo­cje zwią­za­ne z tym tema­tem opa­dły i całość sta­ła się czę­ścią codzienności.

Uczu­cie nie­po­ko­ju zma­la­ło, choć nie znik­nę­ło cał­ko­wi­cie. Patrzę na sto­ją­cy w kącie poko­ju ple­cak uciecz­ko­wy i myślę sobie, że w naj­bliż­szym cza­sie raczej mi się on nie przy­da. Zwłasz­cza, że nie jestem już tak pew­na, jak mie­siąc temu, czy gdy­by Putin zaata­ko­wał Pol­skę, to wzię­ła­bym nogi za pas.

Napi­sa­łam kie­dyś Dyr­dy­mał, w któ­rym zasta­na­wia­łam się nad tym, czy odda­ła­bym swo­je życie za ojczy­znę. Dzia­ła­nia Ukra­iń­ców uświa­do­mi­ły mi jed­nak, że wal­ka z agre­so­rem nie pole­ga tyl­ko i wyłącz­nie na strze­la­niu do wro­ga. Moż­na tłum­nie wyjść na uli­cę, by zablo­ko­wać wro­gie­mu czoł­go­wi wjazd do mia­sta. Moż­na robić kok­taj­le Moło­to­wa albo pleść siat­ki masku­ją­ce. Moż­na nawet rzu­cać do nisko prze­la­tu­ją­cych dro­nów prze­two­ra­mi (albo kon­ser­wa­mi). Inny­mi sło­wy: moż­na sta­wiać opór na wie­le róż­nych spo­so­bów, któ­re nie wyma­ga­ją uży­wa­nia karabinu.

Wła­śnie dla­te­go na tę chwi­lę myślę, że gdy­by woj­na zawi­ta­ła do Pol­ski, to nie ucie­kła­bym, tyl­ko pró­bo­wa­ła jakoś walczyć.

Obawy

Choć odczu­wam mniej­szy nie­po­kój zwią­za­ny z woj­ną, to wca­le nie prze­sta­łam się mar­twić. Strach przed tym, co wyda­rzy się w naj­bliż­szej przy­szło­ści, prze­ro­dził się w oba­wy doty­czą­ce dłu­go­fa­lo­wych skut­ków obec­nych wydarzeń.

Boję się, że sym­pa­tia do Ukra­iń­skich uchodź­ców, któ­rą teraz czu­je­my jako naród, szyb­ko zmie­ni się w nie­chęć, a nawet – nienawiść.

Mar­twię się o moją sta­bil­ność finan­so­wą. Oba­wiam tego, jak bar­dzo pogłę­bi się kry­zys gospo­dar­czy. I prze­ra­ża mnie to, pro­ble­my eko­no­micz­ne dopro­wa­dzą do kolej­nych nie­po­koi spo­łecz­nych, a może nawet wojen.

Patrzę na rzą­dzą­cych nami poli­ty­ków. Na to, jakie­go wia­tru w żagle dosta­li dzię­ki rosyj­skiej agre­sji na Ukra­inę. I boję się, że pod­czas naj­bliż­szych wybo­rów ludzie zapo­mną o tych wszyst­kich świń­stwach, któ­re PiS ser­wo­wał nam przez ostat­nie lata, i że zno­wu na nich zagłosują.

Sta­ram się jed­nak zacho­wać opty­mizm. Zawsze widzę szklan­kę do poło­wy peł­ną. Jed­nak wiem, że to złu­dze­nie, bo szklan­ka zda­je się peł­na przez to, że na jej dnie spo­czy­wa coraz więk­szy osad obaw, lęków i innych strachów.

Nie odczu­wam już wzmo­żo­ne­go nie­po­ko­ju. Jed­nak poczu­cie zwy­kłe­go nie­po­ko­ju, któ­re w 2010 roku zagnieź­dzi­ło się w zaka­mar­kach moje­go umy­słu (i może tak­że duszy) – cią­gle tam sie­dzi. I cza­sem ze smut­kiem myślę, że być może nigdy cał­ko­wi­cie się go nie pozbędę.

wpis ilu­stru­ją zdję­cia, któ­re zro­bi­łam pod­czas poby­tu w Char­ko­wie, w 2018 roku